کاربرد نقشه برداری

نقشه برداری در حقیقت علمی است که با استفاده از ریاضیات، روش های اندازه گیری و ترسیم، زمین و عوارض روی آن را در یک صفحه افقی، با مقیاسی کوچک تر نمایش می دهد. به منظور اشراف بر پاره ای از حیاتی ترین مسائل زندگی، استفاده از دانش نقشه برداری و کاربردهای آن همواره مطرح است. در ادامه برخی از کاربردهای نقشه برداری را مرور می کنیم.

🏗️ کاربرد نقشه برداری در شهرسازی

شهرسازی، مطالعه طرح ریزی و توسعه شهری با توجه به نیازهای اجتماعی و اقتصادی جهت به حداقل رساندن مشکلات و برطرف نمودن نیازهای عمومی جمعیت شهری تعریف می شود، هریک از این نیازها در قالب پروژه های مختلف شهری تعریف می شوند. در انجام امور نام برده شده با دقت قابل قبول و صرفه جویی در زمان و هزینه، نیاز به یک نقشه و مسیر مشخص به منظور اشراف به منطقه ضروری است. در هریک از پروژه های شهرسازی شامل تهیه پلان مسطحاتی و ارتفاعی، پیش بینی و طراحی نقشه کلی، کنترل و نظارت بر اجرا و پیاده سازی نقشه تسطیح و تفکیک اراضی حضور مهندس نقشه بردار جهت انجام امور لازم و ضروری است.

🏘️ کاربرد نقشه برداری در ساختمان

خدمات نقشه برداری ساختمانی به طور کلی قبل از احداث (تعیین بهترین مکان احداث ساختمان)، حین احداث (کنترل مراحل مختلف پروژه) و پس از احداث ساختمان (تهیه نقشه وضعیت موجود و ارجاع اطلاعات در قالب نقشه های ساختمانی) را شامل می شود. حضور مهندسین نقشه بردار در تمام مراحل پروژه های ساختمانی به منظور ثبت بصری پروژه، جمع آوری و بایگانی اطلاعات مربوط جهت ارجاعات و نیازهای بعدی امری واجب است.

🚧 کاربرد نقشه برداری در راهسازی

نقشه برداری راه، فرآیندی مهم در تعیین مقدار فواصل و عوارض با توجه به کاربرد ضروری و عمده در توسعه ارتباطات و اتصالات یک کشور محسوب می شود. عمده کاربرد نقشه برداری در این حوزه، در جاده ها بزرگراه ها، مسیرهای صعب العبور، مسیر های روستایی و .. انجام می شود. یک مهندس نقشه بردار در این فرآیند با تعیین و اندازه گیری عوارض زمین، جمع آوری اطلاعات و تعیین موقعیت جغرافیایی و نمایش توپوگرافی منطقه، اطلاعات لازم جهت انجام برنامه ریزی های زیرساخت پروژه را انجام می دهد.

📐 کاربرد نقشه برداری در معماری

نقشه برداری علم و هنر تولید نقشه با استفاده از ابزارهای دقیق و روش های مختلف و معماری فرآیند برنامه ریزی، طراحی و ساخت ساختمان تعریف می شود. جهت انجام برنامه ریزی ها در مراحل طراحی و ساخت، تیم مدیریتی همواره نیاز به منبعی دقیق و دسته بندی شده از اطلاعات موجود دارد. در معماری و مرمت مستند نگاری یا مستند سازی فرآیندی است که امکان نظارت، نگهداری و حفاظت از اطلاعات را به وسیله ارائه مناسب و به موقع آن ها را فراهم می کند. بهترین روش در برآورد این نیاز حوزه معماری و مرمت را می توان استفاده از روش های نقشه برداری به کمک ابزار دقیق و پیشرفته دانست.

⛯ کاربرد نقشه برداری در ژئودزی

ژئودزی مطالعه اندازه و شکل زمین و تعیین مختصات نقاط واقع بر روی سطح زمین و بالای آن تعریف می شود و به بیانی دیگر علمی است که اساس علم مکان یابی و نقشه برداری را تشکیل می دهد. از کاربردهای ژئودزی کلاسیک و نقشه برداری، تهیه نقشه های دقیق از مناطق وسیع (یک کشور یا استان) می باشد. این نوع نقشه برداری با در نظر گرفتن انحنا زمین، انجام محاسبات بر رویه های فضایی مانند بیضوی (شکلی نزدیک به زمین) انجام می شود. در حال حاضر علم ژئودزی با توجه به کاربردهای گسترده نقشه برداری، در مواردی با کاربرد های وسیع چون بررسی حرکت گسل ها، بررسی جابه جایی های تکتونیکی، تحلیل جابه جایی های ناشی از زلزله، بررسی یخچال های طبیعی و آتش فشان ها و … نیز کارآمد است.

🌳 کاربرد نقشه برداری در منابع طبیعی

بررسی وضعیت پوشش اراضی (کشاورزی و منابع طبیعی) و تغییر کاربری به منظور ارائه راهکار جهت مدیریت هرچه بهتر این اراضی در توسعه و مدیریت اکوسیستم ها همواره توسط کشورهای پیشرفته مورد توجه است. از مطالعه و شناسایی محصول و بررسی سطح زیر کشت، تشخیص مناطق آتش سوزی، پراکنش آفات و بیماری های گیاهی، بررسی و کنترل فرسایش خاک و کویرزایی، مطالعه آب های سطحی، رودخانه ها بررسی سیل و طغیان های آبی، شناسایی معادن، کنترل مناطق شهری و … می توان به عنوان کاربرد نقشه برداری در منابع طبیعی نام برد که با استفاده از نقشه برداری و روش ها و داده های مرتبط با آن (سنجش از دور، تصاویر ماهواره ای و … ) امکان انجام بررسی ها و برنامه ریزی های لازم در این حوزه را فراهم می کند.

👷 کاربرد نقشه برداری در پروژه های عمرانی

انجام عملیات نقشه برداری قبل از آغاز یک پروژه عمرانی به منظور تعیین موقعیت و محاسبات دقیق محل اجرای پروژه توسط مهندس نقشه بردار ضرورت دارد. از دیگر کاربردهای نقشه برداری در حوزه عمران می توان به راه سازی (مشخص کردن مختصات ایستگاه ها، بررسی سایت پلان، جانمایی کارگاه ها، برداشت توپوگرافی و آبراهه، تعیین محل خاکبرداری و خاک ریزی و …) و سد سازی (ایجا شبکه بنچ مارک، توپوگرافی منطقه، انجام عملیات  ومحاسبه احجام خاک برداری و خاک ریزی، زیرسازی سد کنترل بتن ریزی و … ) اشاره کرد.

🛰️ کاربرد جی پی اس در نقشه برداری

سیستم تعیین موقعیت ماهواره ای امروزه با تعیین موقعیت دقیق، سرعت و قابلیت اعتماد بالا به عنوان ابزاری کارآمد، در علوم مهندسی و خصوصا مهندسی نقشه برداری کاربرد ویژه ای دارد. گیرنده های GPS امکان انجام عملیات نقشه برداری را با دقت مطلوب، سرعت بیشتر و هزینه کمتر فراهم می کند. امروزه استفاده از این گیرنده ها در اکثر عملیات های نقشه برداری شامل: نقشه برداری معابر، خیابان ها، جاده ها، سواحل، کاربردهای نظامی و غیر نظامی، هیدروگرافی و نیز به عنوان مکمل سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) جهت استفاده بهتر، تحلیل و بررسی دقیق و علمی از منابع حائز اهمیت است.

🚜 کاربرد نقشه برداری در کشاورزی

در تعیین مختصات دقیق زمین های کشاورزی، به منظور خرید، فروش و یا نگهداری زمین همواره نیاز به نقشه برداری کشاورزی حس می شود. از این طریق می توان مساحت دقیق زمین های کشاورزی را در قالب نقشه های UTM در دسترس داشت، با مشخص نمودن مرز دقیق بین دو ملک اختلافات ملکی را به حداقل رساند و در نهایت پس از تایید کارشناس رسمی دادگستری نقشه برداری، زمین پلاک بندی شده و سند تک برگ با مشخصات دقیق صادر شود.

🎖️ کاربرد نقشه برداری در صنایع نظامی

نقشه برداری نظامی به هدف تهیه نقشه های نظامی، تعیین نقاط استراتژیکی و دفاعی انجام می شود. در ایران سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح (سازمان جغرافیایی کشور)، جهت دست یابی سریع و دقیق به اطلاعات جغرافیایی کشور تاسیس شده است.  نقشه هایی مانند نقشه های نظامی، مرزهای کشوری و خدمات جغرافیایی نیروهای مسلح از طریق سازمان جغرافیایی کشور انجام می شود و در حقیقت وظیفه نقشه برداری نظامی به عهده این سازمان می باشد.

❓ سوالات متداول

کاربرد های نقشه برداری چیست؟

از آنجایی که نقشه برداری علمی است که با استفاده از ریاضیات، روش های اندازه گیری و ترسیم، زمین و عوارض روی آن را در یک صفحه افقی، با مقیاسی کوچک تر نمایش می دهد، با توجه به روش ها و ابزار مورد استفاده، امکان فراهم کردن اطلاعات مورد نیاز بسیاری از مسائل و کاربردهای مهندسی مانند کاربرد نقشه برداری در شهرسازی، راه سازی، ساختمان، کشاورزی و … را  با سرعت و دقت قابل قبول فراهم می کند.

جی پی اس چیست و چرا در نقشه برداری کارآیی دارد؟

Global Positioning System یا به اختصار GPS سامانه تعیین موقعیت ماهواره ای است که به کمک آن امکان تعیین موقعیت و مختصات دقیق نقاط با قابلیت اطمینان بالا فراهم می شود. این سیستم ابتدا به منظور اهداف نظامی توسط وزارت دفاع آمریکا راه اندازی شد، اما امروزه جهت نیازهای تعیین موقعیت در اختیار همگان قرار گرفته است. در حال حاضر با توجه به مزیت های این سیستم اعم از سرعت و دقت بالا، از میان برداشتن محدودیت های مکانی نقشه برداری، سهولت در انجام پروژه و … از گیرنده های جی پی اس در بسیاری از کاربردهای نقشه برداری می توان بهره گرفت.

ژئودزی چیست و چه ارتباطی با نقشه برداری دارد؟

ژئودزی علم اندازه گیری و نمایش سطح زمین و تعیین مختصات واقع بر آن است که شاخه های مختلف آن شامل ژئودزی هندسی، ژئودزی فیزیکی، نجوم ژئودزی و ژئودزی ماهواره ای است. از مهم ترین کاربردهای این علم در تعیین سیستم های مختصات جهانی و تعیین موقعیت و ناوبری دقیق آنها است. ژئودزی در حقیقت اساس و پایه علم مکان یابی و نقشه برداری را تشکیل می دهد؛ از این رو همواره کاربردهای ژئودزی و نقشه برداری از گذشته (ژئودزی کلاسیک) تا کنون (کاربردهای گسترده و وسیع تر) مطرح بوده است.